22. सारस्वतसत्रம் - இதில் முதல் நாளும் கடைசி நாளும் अतिरात्रம். இரண்டாவது நாள் முதல் தர்ஶ இஷ்டியில் சேர்ந்த सान्नाय्य யாகங்களை ஒவ்வொரு நாளும் செய்து, பௌர்ணமியில் गौः என்கிற एकाह ஸோமயாகத்தைச் செய்கிறது. பிறகு பூர்ணமாஸ இஷ்டியை अमावास्यै வரையில் செய்து. அன்றைக்கு आयुस् என்கிற एकाह ஸோம யாகத்தைச் செய்கிறது. இப்படியே மேல்மேலும் செய்து, கடைசியில் அதிராத்திரத்துடன் முடிக்கவேண்டியது. இதைச் செய்யுமிடம் - सरस्वती என்கிற ஆறு கிழக்கே இருந்து மேற்கே ஓடுகிறது. அதினுடைய முதல் பாகமும் கடைசி பாகமும் எல்லாருக்கும் தெரியும். நடுவில் பூமிக்குள்ளே ஓடுகிறது. அப்படித் தெரியாமல் ஓட ஆரம்பிக்கும் இடத்துக்கு विनशनம் என்று பெயர். அங்கே தீக்ஷையை பண்ணிக் கொள்ளுகிறது. தீக்ஷை 12 நாள்கள்; உபஸத்து 12 நாள்கள். ஸோமயாகம் பௌர்ணமியில் வரும்படி தீக்ஷையை ஆரம்பிக்கவேண்டியது. அங்கிருந்து ஸரஸ்வதியின் கரையுடன் கிழக்கே போய்க்கொண்டே இருக்கவேண்டியது. அக்கினிகளுக்கு இடம் - ஆஹவநீயத்துக்குக்கிட்ட கிழக்கு முகமாய் இருந்து கொண்டு, அத்வர்யு शम्या என்னும் தடியை கூடிய வேகத்துடன் எறியவேண்டியது. அது விழுகிற இடம் கார்ஹபத்தியத்தின் இடம். அதற்கு 36 प्रक्रमத்தின் கிழக்கே ஆஹவநீயத்துக்கு இடம் सदसुம். ஹவிர்தாநமும், ஆக்கினீத்திர மண்டபமும் வண்டி சக்கிரம்போல இருக்கவேண்டியது. यूपம் உரலைப்போலே பருத்ததாய் இருக்க வேண்டும். பள்ளம் கல்லி அதை நடவேண்டியதில்லை. சுற்றிலும் மண்ணைக்கு வித்தால் போதும். உபரவங்களைக் கல்ல வேண்டியதில்லை. सरस्वती உண்டாகுமிடத்துக்கு प्रस्रவணம் என்று பெயர். அதைச் சேர்ந்தவுடன் இந்த யாகம் முடிகிறது. அப்போது காமனான அக்கிநிக்கு ஒரு இஷ்டியைச் செய்கிறது. அதற்கு தக்ஷிணை ஒரு பெண் குதிரையும், ஒரு வேலைக்காரியும் (पुरुषी;) இரண்டு புதிதாய் கன்று போட்ட கன்றுள்ள பசுமாடுகளும். இந்த தக்ஷிணை अदृष्टार्थமென்று தீர்மானம் (ताण्ड्य.ब्रा.अध्या-25,खण्डः-10; मीमांसा-अध्या-10, पा-2, अधि-15).
ताण्ड्य.ब्रा.अध्या-25,खण्डः-10
सरस्वत्या विनशने दीक्षन्ते ; तेषां द्वादश दीक्षा द्वादशोपसदः ; यदहरतिरात्रो भवति तदहर्वत्सानपाकुर्वन्ति संस्थितेऽतिरात्रे सान्नाय्येन यजन्ते ; सान्नाय्येनेष्ट्वाध्वर्युः शम्यां परास्यति सा यत्र निपतति तद्गार्हपत्यस्ततः षट्त्रिंशतं
प्रक्रमान्प्रक्रमति तदाहवनीयः ; चक्रीवत्सदश्चक्रीवद्धविर्धानं चक्रीवदाग्नीध्रं उलूखलबुध्नो यूपः प्रकृष्य उपोप्त एव नोपरवान्खनन्ति ; ते तं आपूर्यमाणं आवास्येन यन्ति तेषां पौर्णमास्यां गोष्टोमस्तोमो भवत्युक्थ्यो बृहत्सामा ;
संस्थिते गोष्टोमे पौर्णमासं निर्वपन्ते ते तं अपक्षीयमाणं पौर्णमासेन यन्ति तेषां अमावास्यायां आयुष्टोमस्तोमो भवत्युक्थ्यो रथन्तरसामा
मित्रावरुणयोरयनम् ; एतेन वै मित्रावरुणाविमान्लोकानाजयतां अहोरात्रौ वै मित्रावरुणावहर्मित्रो रात्रिर्वरुणोऽर्धमासौ वै मित्रावरुणौ य आपूर्यते स मित्रो योऽपक्षीयते स वरुणः स एष मित्रो वरुणे रेतः सिञ्चति
सरस्वत्या वै देवा आदित्यं अस्तभ्नुवन्सा नायच्छत्साभ्यव्लीयत तस्मात्सा कुब्जिमतीव तं बृहत्यास्तभ्नुवन्सायच्छत्तस्माद्बृहती छन्दसां वीर्यवत्तमादित्यं हि तयास्तभ्नुवन्
प्रतीपं यन्ति न ह्यन्वीपं अष्ट वै पूर्वेण पक्षसा यन्ति ; तद्धि प्रत्येकाप्येति ; दृषद्वत्येव; दृषद्वत्या अप्ययेऽपोनप्त्रीयं चरुं निरुप्याथातियन्ति ; चतुश्चत्वारिंशदाश्वीनानि सरस्वत्या विनशनात्प्लक्षः प्रास्रवणस्तावदितः स्वर्गो लोकः
सरस्वतीसम्मितेनाध्वना स्वर्गं लोकं यन्ति ; एतेन वै नमी साप्यो वैदेहो राजाञ्जसा स्वर्गं लोकं ऐदञ्जसागामेति तदञ्जस्कीयानां अञ्जस्कीयत्वम् ;
स एतदवभृथं अभ्यवैद्य एष उत्तरेण स्थूलार्मं ह्रदस्तद्धास्य शतं गावः सहस्रं सम्पेदुः ; शते गोष्वृषभं अप्यृजन्ति(?) ता यदा सहस्रं सम्पद्यन्तेऽथोत्थानम् ; यदा सर्वज्यानिं जीयन्तेऽथोत्थानं यदा गृहपतिर्म्रियतेऽथोत्थानम्
यदा प्लक्षं प्रास्रवणं आगच्छन्त्यथोत्थानम् ; प्लक्षं प्रास्रवणं आगम्याग्नये कामायेष्टिं निर्वपन्ते तस्यां अश्वां च पुरुषीं च धेनुके दत्वा ; कारपचवं प्रति यमुनां अवभृथं अभ्यवयन्ति
मीमांसा-अध्या-10, पा-2, अधि-15 - कामेष्टौ दानस्यादृष्टार्थताधिकरणम्
10.2.15.44 - कामेष्टौ च दानशब्दात् ॥
10.2.15.45 - वचनं वा सत्रत्वात् ॥
Go to Main Page